Succesverhalen

Er heerst een enorm tekort aan hoogopgeleide ICT’ers, die anders kunnen kijken. Alle talent is nodig! Helaas missen nog altijd teveel studenten met autisme aansluiting met een passende baan. In de regio Eindhoven werken meer dan 110 samenwerkingspartners uit het bedrijfsleven samen met Fontys Hogescholen om  studenten met autisme te matchen naar een succesvolle baan. Dubbele winst is het resultaat! Er ontstaat ruimte voor verschillen, medewerkers komen tot bloei en Autismetalent wordt benut. Voor een blijvende goede samenwerking is kennis essentieel, hierom organiseren wij een praktische, doelgerichte en leerzame workshop!

Deze workshop werd gehouden op 26 maart 2018. Er was veel belangstelling onder de verschillende Partners in Education om er aan mee te doen. Tijdens de workshop werd theorie gecombineerd met praktijk aan de hand van lezingen en ervaringsverhalen gecombineerd met uitdagende oefeningen. De ervaringen waren zeer positief en hebben geleid tot een beter inzicht over autisme en waarom goede ondersteuning zo belangrijk is.

Op 4 februari 2019 is Roy gestart met de opleiding tot autisme ambassadeur vanuit de Autisme Ambassade, met als doel een Autisme Platform voor studenten en medewerkers binnen alle Fontys hogescholen op te richten. Bij Student+ vervult Roy de ambassadeursrol al met verve, vandaar dat hij door de Autisme Ambassade voor deze officiële functie is benaderd. FH ICT stelt hiermee de ruime kennis en ervaring van Roy beschikbaar voor andere hogescholen.

De Autisme Ambassade is een project dat is ontwikkeld door Vanuit Autisme Bekeken (VAB). VAB is een programma vanuit de overheid voor inclusiviteit op alle domeinen en levensgebieden. Insteek is om te kijken welke impact autisme kan hebben op deze levensgebieden en welke ondersteuning geboden moet worden zodat ook mensen met autisme kunnen bijdragen aan de maatschappij. Autisme is als invalshoek gekozen omdat de hulp die mensen met autisme nodig hebben vaak vergelijkbaar is met mensen in andere bijzondere omstandigheden.  

De Ambassade geeft medewerkers binnen grote organisaties zoals Shell en Achmea een ambassadeursrol waarbij ze een platform oprichten voor medewerkers met autisme om ervaringen te delen en elkaar te ondersteunen. Dit platform gaat Roy voor Fontys Hogescholen oprichten. Bij Fontys hebben we niet alleen te maken met medewerkers met bijzondere omstandigheden, maar ook studenten. Ook hier willen we inclusief mee om gaan. Daarom wil Roy graag informatie uitdragen aan iedereen over welke impact autisme heeft en hoe hier mee om te gaan. Het wordt dus een platform met ook een adviserende rol die Fontys als geheel van informatie voorziet die ook nuttig is voor de dagelijkse onderwijspraktijk. 

Goed plannen, dat is het grootste probleem van ict-studenten Marie-Rose en Michel. Veel adolescenten hebben daar last van, maar met aandoeningen als autisme of ADHD loop je er sneller op vast in je opleiding. Voor die groep, maar ook andere studenten die hulp kunnen gebruiken, biedt Fontys ICT de studiecoach aan. En dat lijkt goed te werken.

De studiecoach is een vrijwilliger van buiten, met vaak een achtergrond in het onderwijs of hulpverlening. Hij of zij maakt een paar uur per week vrij om studenten bij Fontys ICT te helpen met plannen en organiseren. Het gaat om studenten als Marie-Rose en Michel, die alle twee een aandoening in het autistisch spectrum hebben. Beiden kregen al een keer een burn-out en moesten een eerdere opleiding staken.

"Zonder mijn studiecoach Josefien was deze studie voor mij veel moeilijker”, vertelt Michel. “Ik had de neiging om problemen niet te bespreken, waardoor ze steeds groter werden. Als ik dan ergens niet uitkwam, dan bleef ik daar een uur naar kijken. Nu vertel ik sneller aan docenten en studenten dat ik autistisch ben. Dan hoor ik op deze opleiding vaak: ‘ik ook’, haha.”

“Mijn informatieverwerking gaat anders, langzamer. Ik kan niet luisteren en opschrijven tegelijkertijd. Na een les download ik daarom altijd de powerpoint om later terug te kunnen kijken. Voor mij was het middelbaar onderwijs makkelijker. Elk hoofdstuk was precies lang genoeg. Maar hier moet ik zelf deadlines en prioriteiten stellen. Als dit niet lukt stijgt de frustratie en daalt de motivatie. Josefien helpt me om beter te prioriteren en te plannen.”

Een herkenbaar verhaal voor Marie-Rose. “Mijn probleem is ook dat ik me helemaal kan vastbijten in bijvoorbeeld een bepaalde tooling, daar dan twee dagen aan werk, terwijl er acht uur voor staat. Ik vergeet hulp te vragen.”

Haar studiecoach heeft verschillende manieren van plannen met haar uitgeprobeerd. “Het blijkt dat ik het beste kan werken met een grove weekindeling. Sindsdien praten we ook steeds vaker persoonlijker over hoe het gaat op school.

Naast het plannen is namelijk ook het groepswerk op de opleiding voor Marie-Rose vaak zwaar. “Ik vind het op zich niet erg om dat af en toe te doen, maar niet altíjd. Ik zou het beter vinden als we daar meer keuzevrijheid in hadden. Voor mij is het heel zwaar omdat ik heel prikkelgevoelig ben. 

We werken steeds in grote ruimtes met veel mensen bij elkaar. In semester 4 ging het daardoor weer heel slecht met me. Mijn coach haalt dan het gewicht van mijn schouders. Het helpt als iemand luistert en meedenkt over een oplossing. Ik vind dat ik mede door de coach gegroeid ben de afgelopen tijd.”

De studiecoach bestaat naast hulpverleners als de decaan of studentenpsycholoog. “Maar het is laagdrempeliger”, legt Floortje van Hees uit. Zij is coördinator bij Team Studentplus, dat ict-studenten die extra hulp nodig hebben, ondersteunt. “Naar een decaan ga je voor intensievere hulp, bijvoorbeeld voor de hulp bij financiële problemen. De studiecoach is er vooral voor hulp bij het plannen en organiseren van de studie.”

Het Team Studentplus stuurt de student door naar de studiecoach. “Aan het begin van het studiejaar gaan we ook altijd bij de klassen langs om te vertellen wat wij doen”, zegt Van Hees. 

Bron: Merkx, P. (16-04-2019). De studiecoach haalt het gewicht van mijn schouders. Geraadpleegd van: https://bron.fontys.nl/de-studiecoach-haalt-het-gewicht-van-mijn-schouders/ 

Maandag 8 mei werden de resultaten gepresenteerd van de pilot Autismetalent benutten. Deze pilot heeft een jaar lang gedraaid op o.a. Fontys Hogeschool ICT. Bijzonder aan de pilot is dat er een aantal partijen intensief hebben samengewerkt: Fontys Hogescholen (ICT, TNW & Engineering), Gemeente Eindhoven en Autismepunt. Daarnaast waren er diverse werkgevers bij de pilot betrokken. En met succes. "Het is een win-together pilot, alle partijen hebben winst geboekt," aldus een enthousiaste Marlou Heskes, coördinator Student+ Fontys Hogeschool ICT.

Het startschot is gegeven

De werkeloosheid onder jongeren met autisme is 72%. De betrokken partijen hebben samen de schouders eronder gezet en ambitieuze doelstellingen geformuleerd: studenten met (kenmerken) van autisme vanuit een integrale aanpak begeleiden vanaf het vinden van een afstudeerstage tot en met het volhouden van het werk na behalen van het diploma en inzicht in faal- en succesfactoren van werkwijze. In de loop van de pilot zijn12 studenten gestart, waarvan 8 studenten inmiddels zijn geslaagd, 3 studenten lopen momenteel nog stage en 1 student is uitgevallen. Maar liefst 62,5 % van de deelnemende studenten heeft een baan (het doel was 50%). Nicole Ficheroux, Autismepunt, licht toe: "Het startschot is gegeven. Nu kan het gaan stromen."

Coaching vergroot zichtbaarheid student

"Studenten hebben uitstelgedrag. Zo halen ze bijvoorbeeld bewust hun stage niet om hun studie te vertragen en het werkend leven uit te stellen. Wat we ook zien is dat studenten verder gaan studeren om maar niet te hoeven werken. Door te coachen ken je de krachten, maar ook de kwetsbaarheid van een student. En dat is van belang: heel student-nabij zijn," aldus Marlou Heskes. Coaching van een student vergroot dus de zichtbaarheid van een student, hij blijft letterlijk in beeld. Daarnaast weet de student waar hij staat, hoe het verder gaat en heeft zicht op wat nodig is om de studie positief af te ronden. Veiligheid is hierbij cruciaal. De student moet leren beseffen dat hij van studie naar een andere context moet omschakelen, waar hij zichzelf opnieuw moet bewijzen. Rogier van Velthoven was een van de studenten die deelnam aan de pilot. Hij had eerst zo zijn twijfels, maar is zeer positief over zijn ervaringen met de pilot. "Het was voor mijn afstudeerfase. Hoe ga ik dit oppakken? Hoe maak ik een presentatie? Een scriptie? Ik kreeg een jobcoach waarmee ik o.a. mijn planning besprak en mijn werkplek bezocht. Uiteindelijk ben ik afgestudeerd en is de cirkel rond: ik ben werkzaam bij mijn oude opleiding (Fontys Hogeschool ICT) als volwaardige, betaalde kracht."

Inclusieve visie uitdragen door bestuurders Fontys Hogescholen
Volgens Nicole hebben mensen met autisme een andere ontwikkelvorm, zij hebben meer begeleiding nodig. Op het moment dat je begeleiding biedt zijn misschien andere competenties belangrijker. Men moet de regie op maat afstemmen door brede inzet van expertises. Binnen Fontys Hogescholen is het nog te afhankelijk van de Fontys- studierichting of de student aanvullende begeleiding krijgt aangeboden. "Fontys breed zie je dat kennis van autisme nog niet overal aanwezig is, bij ICT en Engineering staan ze er inmiddels al ver voor open," aldus Nicole. Bestuurders van Fontys Hogescholen kunnen een belangrijke inspirator zijn door in de inclusieve visie actie uit te dragen en te laten zien dat dit kan samengaan met heldere studie-doelen. Samen uitdragen dat men flexibel kan zijn in de weg om die doelen te bereiken en te belonen als het lukt om de studenten binnenboord te houden.

Persoonlijke begeleiding op maat afgestemd
Jelle Raaijmakers, software architect bij ISAAC, heeft een student tijdens zijn stage begeleid. "Doordat we vanuit zowel de student als de begeleiding van de jobcoach in een vroeg stadium duidelijk werd waaraan we aandacht moesten besteden, is het opstarten met de student vlekkeloos verlopen."  De student kreeg persoonlijke begeleiding tijdens zijn stage, geheel op maat afgestemd. Momenteel is er nog heel weinig awareness bij werkgevers over autisme. De checklists (hoe maak ik mijn bedrijf meer autisme-vriendelijk) worden veel ingezet. Nicole vertelt: "Bij werkgevers met een open houding en oog voor diversiteit gaat het vaak wel goed. Ze moeten er bewust van zijn dat deze studenten extra begeleiding nodig hebben."

Talent is waar het om gaat
Gemeente Eindhoven is zo'n werkgever met een open houding. "Talent is waar het in de Brainport om draait. We hebben al het talent nodig. De pilot laat zien dat je met een kleine inspanning jongeren met autisme meer kansen op werk hebben en zo ook hun talenten kunnen laten zien, "aldus Staf Depla, Gemeente Eindhoven. Een op een begeleiding is hierbij van cruciaal belang. Het geeft net dat extra steuntje in de rug. Daarnaast samenwerking door inzichten en ervaringen met elkaar te delen (zowel tijdens, als na de stage) als de thuissituatie van de student bekijken.

Student niet loslaten na studie
Het is van belang om de student niet los te laten, ook al heeft hij een baan. Hoe nu verder? Wat heb je nodig? Wat betekent solliciteren? "Mensen met autisme zijn bijzondere, talentvolle, maar ook kwetsbare mensen," vertelt Nicole. Wederzijds vertrouwen is hierbij van belang, want als je niet durft te vertrouwen op de talenten en de kracht van een ander, kan je hooguit bereiken dat de ander je volgt in jouw doelen.

Roy Houtkamp, ervaringsdeskundig deelnemer van de coalitie Vanuit autisme bekeken en intussen in dienst bij Fontys, vult hierbij aan dat mensen net zijn als bloemen. Hun talenten komen tot bloei wanneer de omgeving samenkomt om ze te voeden met de juiste ondersteuning en met waardering voor diversiteit in kleur en vorm. "Verbreden van de pilot zou heel waardevol zijn. De basis is gelegd door de vele partijen die erbij betrokken zijn. Nu is het onze kennis overdragen naar andere instellingen," aldus Roy.

Successen delen met elkaar
En hoe nu verder? Wat zijn de toekomstplannen? Twee dingen zijn nu van belang: het borgen van deze werkwijze binnen de regio Eindhoven en ten tweede met deze werkwijze ook andere regio's inspireren. Successen delen dus.

Vanuit autisme bekeken is de kartrekker om de positieve resultaten van de pilot over te hevelen naar andere gebieden in Nederland. Hierbij is steeds van belang om aan te sluiten bij regionale initiatieven en gemotiveerde professionals. "De inzet van ervaringsdeskundigheid bij het vormgeven van oplossingen is hierbij heel cruciaal, zo blijkt ook weer in deze pilot," licht Carien van Hooff, coalitie Vanuit autisme bekeken, toe. Niet alleen de studenten hebben voordeel van de aanpak in deze pilot, ook de werkgevers zijn grote winnaars. "Regio Brainport heeft een enorm tekort aan creatieve mensen die anders kunnen kijken. Mensen met (kenmerken van) autisme zijn originele denkers, denken vaak niet in het standaard stramien," aldus Carien. De innovatiekracht waar de IT sector naar uitziet ligt voor een deel dus bij deze doelgroep. De investering van coaching op maat voorkomt dus uitval en frustratie van studenten, verlies van kostbaar talent en hoge maatschappelijke kosten als gevolg: van dubbel verlies dus naar dubbele winst.

Andere hogescholen zijn geïnteresseerd in deze aanpak en kunnen op dit gebied nog veel van elkaar leren, maar vooral ook met elkaar leren. Daar gaan we mee aan de slag. Fontys Hogeschool ICT kan hierin een goed voorbeeld zijn.  "Wat we nu hebben bereikt moet geborgd worden. We gaan met de verschillende partijen in de komende vier weken concretiseren hoe de werkwijze in de pilot kan worden opgenomen in de alledaagse praktijk binnen Fontys, niet alleen in de ICT opleiding, maar ook op andere opleidingen," vertelt Carien. Zoals Fontys bestuurder Nienke Meijer het verwoordde: "we moeten niet in pilots blijven hangen, maar nu ook structurele stappen durven zetten".

De workshop van Roy Houtkamp en Marlou Heskes was volgeboekt met enthousiaste deelnemers. Naast de workshops was er ook keynote speaker Bas Haring. Haring’s betoog over onderzoek in onderwijs,sloot goed aan bij FHICT’s visie: “Doe onderzoek naar een thema dat je persoonlijk raakt, stel een gesloten vraag, maak gebruik van de middelen die je voorhanden hebt en kritiek is een goede houvast.” Maar het allergrappigste van het festival was toch wel de cartoon.....

Werkgevers en mensen met autisme moeten met elkaar in contact komen. Dat is de overtuiging van Willem van Spaendonck, kwartiermaker Autisme & Werk en initiatiefnemer van het symposium Autisme & Werk dat op 16 maart 2016 werd gehouden in Eindhoven. Van Spaendonck: “Dit soort bijeenkomsten worden helaas zelden georganiseerd, terwijl het zo belangrijk is.”

"Onze inspanningen om bijzondere talenten van studenten met autisme onder de aandacht te brengen, is met twee prachtige artikelen beloond! Een artikel over het symposium Autisme en Werk, mogelijk gemaakt door Fontys. Met een geweldige bijdrage van Ad Vissers, deze week verschenen in het blad Engagement met Autisme. In augustus verschijnt een artikel met een mooi interview van Fontys ICT-studenten over de pilot 'Autismetalent benutten' in het blad Loopbaanvisie," aldus een trotse Marlou Heskes, coördinator student+ FHICT.

Er is een artikel geschreven over het symposium met een mooie bijdrage van directeur Fontys Hogeschool ICT Ad Vissers. Je kunt het artikel hier lezen.

Het aantal studenten met autisme neemt toe. Doordat de studiedruk de afgelopen jaren groter is geworden, geven studenten met autisme ook vaker aan dat zij behoefte hebben aan extra begeleiding. Met de pilot ‘Autismetalent benutten’ speelt Fontys hierop in, samen met de gemeente Eindhoven en Autismepunt. Binnen de pilot begeleiden vier jobcoaches dertien studenten met autisme vanaf het moment dat ze stage gaan lopen tot en met het vinden en behouden van werk. Lees hier het artikel.

Maximale ontplooiing voor iedere student, dat is de ambitie van Fontys. Om dat streven kracht bij te zetten heeft Fontys gisteren de 'Intentieverklaring VN-verdrag instellingen hoger onderwijs' ondertekend. Ondertekenaar Joep Houterman van het College van Bestuur van Fontys: ‘Met het tekenen van de intentieverklaring geven we een impuls aan Fontys als inclusieve onderwijsinstelling.’

Volgens Handicap & Studie blijkt uit onderzoek dat dertig procent van de studenten een functiebeperking heeft. Tien procent ervaart belemmeringen bij het studeren. Naast de bestaande wetten gaat het VN-verdrag nog meer uit van inclusie, ofwel het weghalen van belemmeringen waardoor onderwijs voor iedereen toegankelijk wordt. Dat geldt dus niet alleen voor studenten met een handicap, maar ook voor mantelzorgers of topsporters.

Kennisdeling

In aanwezigheid van studenten, docenten, werkgevers en vertegenwoordigers van Handicap & Studie, gemeente en het Ministerie van Volksgezondheid, tekenden Fontys en Tilburg University gisteren de intentieverklaring van het VN-verdrag. Fontys en Tilburg University zijn de negende en tiende onderwijsinstelling die deze intentieverklaring ondertekenen. Naast de belofte zich in te zetten voor inclusief onderwijs, zetten de ondertekenaars zich ook in voor kennisdeling op gebieden zoals informatievoorziening, deskundigheidsbevordering, bewustwording, eigenaarschap, in- en uitstroom en digitale en fysieke toegankelijkheid. 

Handicap als pre

Fontys Hogeschool ICT is initiatiefnemer van de ondertekening van het verdrag bij Fontys in Eindhoven. Directeur Ad Vissers: ‘Wat de één een handicap noemt, kan voor een ander juist een pre zijn. Niet iedereen past in dezelfde mal. Wij vinden het belangrijk om de talenten van onze studenten te bekrachtigen in plaats van te ontkennen en door te schakelen naar de toekomst.’ Fontys Hogeschool ICT werkt bijvoorbeeld samen met Carapax, een commercieel IT-bedrijf met een sociale grondslag dat louter IT-professionals met autisme in dienst heeft. Directeur Addy Borst vertelt: ‘Deze mensen hebben een hoog cognitief niveau, maar komen niet aan de bak op de arbeidsmarkt. Dat is zonde. Wij maken gebruik van jobcoaches en bieden iedere medewerker een maatgerichte aanpak waardoor hij of zij optimaal presteert.’

Optimaal ontwikkelen

Hoe gaat Fontys dit aanpakken? Houterman: ‘Met het tekenen van de intentieverklaring geven we een impuls aan Fontys als inclusieve onderwijsinstelling. Naast generieke maatregelen, moeten we maatwerk bieden. We hebben onlangs onze uitgangspunten voor studentcoaching en studentwelzijn geformuleerd. Daarin hebben we vastgesteld dat iedere student zichzelf optimaal moet kunnen ontwikkelen. Die ambitie wordt door de instituten vertaald in een beleid op studentcoaching. Daarnaast experimenteren we in het hbo met flexibel onderwijs, dat houdt in dat iedere student maatwerk krijgt.’ Hij grapt: ‘Als dit gaat zoals we hopen, hebben we over vijf jaar helemaal geen VN-verdrag meer nodig.’

Op deze pagina staan de ervaringen van studenten bij Student+. 

Een afstudeer student Media over zijn begeleiding bij Student+

Uitspraken van studenten